‘Gegevensuitwisseling ziet er over vijf jaar heel anders uit’

Jeroen van Velzen is lid van de Commissie van Toezicht van RINIS en al ‘een jaar of vijf’ van het Bestuurlijk Overleg. Voor die tijd was hij al RINIS-contactpersoon namens het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS), waar hij tegenwoordig plaatsvervangend hoofddirecteur dataservices, research en innovatie is. ‘RINIS is niet alleen dienstverlener maar biedt ook een ontmoetingsplek.’

Wat heeft RINIS het CBS gebracht?

‘RINIS heeft om te beginnen een goede, gedegen gegevensuitwisseling met andere overheidspartijen ingericht. Dat is voor ons van cruciaal belang. RINIS ontzorgt ons: als RINIS erbij betrokken is, weet ik dat het goed geregeld is.’

‘Het mooie is ook dat RINIS een gezamenlijk initiatief is. De ontwikkelingen op het gebied van gegevensuitwisseling gaan snel. Je hebt elkaar nodig om daarop in te spelen. Als vrienden onder elkaar, maar op een professionele manier. RINIS is niet alleen een dienstverlener maar biedt ook een ontmoetingsplek voor de belangrijkste spelers binnen de overheid.’

Gegevensuitwisseling is in beweging. Wat vindt u de belangrijkste ontwikkeling?

‘Er is geen autoriteit die gegevensuitwisseling voor ons regelt. Eigenaren van data zijn zelf verantwoordelijk voor het gebruik ervan en willen daar regie over houden. Dat geldt uiteraard ook voor het CBS: we gebruiken gegevensuitwisseling alleen voor statistiek. Er mag geen enkele twijfel bestaan over de zorgvuldige manier waarop we omgaan met data. Technisch is bijna alles mogelijk, dus de grenzen van gegevensuitwisseling worden steeds meer bepaald door andere vragen: wat is wenselijk in het kader van privacy, wat heeft toegevoegde waarde?’

‘Er mag geen enkele twijfel bestaan over de zorgvuldige manier waarop we omgaan met data’

Ligt u wel eens wakker van gegevensuitwisseling?

‘Nee, dat niet. Ik ben me er wel van bewust dat de wereld er over vijf jaar heel anders uitziet. Wat we nu hebben geregeld op het gebied van gegevensuitwisseling, is dan niet actueel meer. Neem bijvoorbeeld artificial intelligence: je kunt steeds meer kennis uit data halen. Het is belangrijk dat we op dat gebied bijblijven.’

Ziet u kansen voor gegevensuitwisseling die onbenut blijven?

‘Nieuwe technische mogelijkheden helpen ons om gegevensuitwisseling effectiever te maken: actueler, passender en eenduidiger. Dat stelt de overheid in staat om de dienstverlening aan burgers en bedrijven te verbeteren. Als je nu recht hebt op een uitkering of andere voorzieningen, moet je zelf op zoek. Dat kan echt beter.’

‘Tegelijkertijd ben ik heel trots op wat we in coronatijd met zijn allen voor elkaar hebben gekregen. Data speelt een belangrijke rol in de dagelijkse prognoses, modellen en voorspellingen die dagelijks een update krijgen. Dat laat zien dat we onze informatie-infrastructuur op orde hebben.’

Wat heeft het CBS met Europa?

‘Wij richten ons op cijfers over Nederland, maar die krijgen meer betekenis als je ze vergelijkt met cijfers over andere Europese landen. Daarom hebben we een uitgebreid netwerk van statistische bureaus in heel Europa. Daarnaast is Europa natuurlijk ook gewoon een belangrijke factor in de Nederlandse economie, vanwege grensoverschrijdende handel en arbeid.’

‘Wat we nu hebben geregeld op het gebied van gegevensuitwisseling is over vijf jaar niet actueel meer’

Wat wenst u de e-overheid toe?

‘Doorzettingsvermogen. Nu er geen autoriteit meer is op het gebied van gegevensuitwisseling, moeten we het zelf doen met zijn allen. Dat vergt een andere manier van samenwerken. Je ziet verschillende werelden bij elkaar komen: de traditionele, hiërarchische wereld en de nieuwe netwerkwereld. Die sluiten niet altijd goed op elkaar aan. Daardoor is er soms gedoe over betalingen en zijn ontwerpbeslissingen vaak sterk gebureaucratiseerd. Ik ben er nog niet uit hoe we dat moeten oplossen. Maar de tijd is rijp om die puzzel te leggen.’

Tot slot een vraag van het vorige lid van het Bestuurlijk Overleg dat we interviewden, Henk Blindenbach van het CIZ: ‘Er zal altijd een spanning blijven tussen de behoefte aan gegevensuitwisseling om de dienstverlening aan burgers te verbeteren en de privacy van burgers. Hoe denk jij dat we deze werelden bij elkaar kunnen brengen?’

‘Ik denk dat nieuwe technologie ons daarbij gaat helpen. Neem bijvoorbeeld e-Herkenning. Dankzij die techniek haalt het CBS snel de juiste gegevens op bij het bedrijfsleven, terwijl elk bedrijf de regie volledig in eigen hand houdt. Dat levert een veel adequatere en efficiëntere gegevensuitwisseling op, zonder concessies op het gebied van veiligheid of privacy.’

Wat is uw vraag aan het volgende lid van het Bestuurlijk Overleg?

‘We gaan naar een open systeem waarin overheidspartijen op verschillende manieren hun gegevensuitwisseling inrichten. Sommige partijen regelen gegevensuitwisseling een-op-een, andere kiezen een collectieve oplossing. Wat is de rol van RINIS in dat netwerk: dienstverlener, regisseur, innovator of misschien iets anders?’

Volg RINIS op LinkedIn

terug